Zemberek kütüphanesini yazmaya başladıktan sonra bize en çok gelen sorulardan birisi windows ortamında Firefox, OpenOffice gibi uygulamalar için imla denetiminde kullanılıp kullanılamayacağı idi. İşin aslı Zemberek'in asıl yazılma amacı başından beri imla denetimi değil, NLP uygulamalrinda kullanılacak temel araçların sağlanması idi. Bununla birlikte ortadaki ihtiyaç ve gönüllülerin güzel çalışmaları ile Zemberek Linux dağıtımlarında ve OpenOffice uygulamasında biraz dolambaçlı bir şekilde de olsa en azından Türkiye Türkçesi için var olan bir boşluğu doldurabilmiştir.
Genellikle işletim sistemleri ya da popüler uygulamalar alt seviye C ve C++ gibi dillerde yazıldığından imla denetim ihtiyaçları da yine alt seviye dillerle yazılmış araclar vasıtası ile sağlanagelmiştir. Bunlardan aspell ya da myspell yapıları itibarı ile eklemeli dillere uygun değildi zaten, ama Zemberek ile benzer zamanda László Németh tarafından geliştirilmeye başlayan
Hunspell hem eklemeli diller verdiği destek hem de daha modern bir yapıya sahip olduğundan bugün OpenOffice ve Firefox 3 gibi uygulamarda tercih nedeni olmuştur. Hunspell de tıpkı Zemberek gibi yapısal çözümleme, kelime üretimi ve kök bulma desteği sunuyor. Üstelik genel amaçlı yapışı ile bunu çoğu dil için yerine getirebiliyor. Dil gerceklemeleri cogu zaman hic kodlama gerektirmeden yapilabiliyor.
Hunspell gerçekten pek çok dile destek veriyor ( Liste için
tıklayınız ) Listede Türk dili olarak Özbekçe ve Azeri görünüyor. Bununla birlikte, bu dillere destek gerçek ek-kök tanımlamalarından ziyade köklere çok kullanılan eklerin eklenmesi ile oluşturulmuş kelime yığınlarından ibaret. Yani Hunspell için özel çalışma yapılmamış. imla denetimi başarımı bu nedenle oldukça düşük olacaktır.
Bu yazıyı yazma amacım ise Türkçe için Hunspell gerçeklemesinin oluşturup oluşturamayacağı konusunun gündeme getirilmesidir. Bu şekilde alternatif bir çalışmanın özellikle Windows altında Firefox kullananlar için büyük yararı olacağını sanıyoruz. Bu konudaki sorunlardan birisi ise Hunspell'in Turkceye tam olarak uygun olup olmadigindan bile emin olmamamiz (Turkce gibi eklemeli Macarca icin gercekleme mevcut, ancak Fince icin kullanilmasi onerilmemis.)
Başka bir seçenek de Linux dağıtımlarında olduğu gibi Zemberek server uygulamasının Windows paketlerinin hazırlanması ve buna erişim sağlayan Windows Firefox eklentisinin yazılması olabilir. Bu konuların herhangi birisinde çalışmak isteyenlere elimizden gelen yardımı yapmaya çalışacağız.
Ahmet A. Akın 8 Ağustos 2008